Šis meniu skyrius pateikiamas tik lenkų kalba.
For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.
I
W sensie instytucjonalnym początki warszawskiej bałtystyki można datować na rok 1990: wtedy to na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego powstała Katedra Filologii Bałtyckiej; w 1995 r. ruszył program pięcioletnich studiów magisterskich w zakresie filologii bałtyckiej. Badania bałtystyczne mają jednak na Uniwersytecie Warszawskim nieco dłuższą tradycję. Z Warszawą początkowo był związany jeden z najwybitniejszych polskich lituanistów, Jan Otrębski, który przed I wojną światową studiował na rosyjskim jeszcze Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, z czasem jednak został profesorem wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego, a po II wojnie światowej pracował w Poznaniu.
W 1956 r. z Wilna do Warszawy przybyła Tamara Buch, urodzona w Witebsku i wychowana w Kownie uczona o liczących się już wówczas osiągnięciach w zakresie germanistyki i lituanistyki. W l. 1949–1956 pracowała na Uniwersytecie Wileńskim oraz w Instytucie Języka i Literatury Litewskiej. W swoim okresie warszawskim wydała m.in. monografię Die Akzentuierung des Christian Donelaitis (Wrocław, Ossolineum, 1961), którą przedstawiła jako rozprawę habilitacyjną; opublikowała też wiele prac z zakresu dialektologii i onomastyki litewskiej Sejneńszczyzny. Językowi Christiana Donelaitisa zamierzała poświęcić obszerną książkę, ale zdążyła napisać tylko studium systemu fonologicznego, wydane pośmiertnie w przekładzie angielskim. Oprócz wykładów z zakresu językoznawstwa ogólnego i germanistyki Tamara Buch prowadziła też, dla osób zainteresowanych, lektorat języka litewskiego; jej działalność na Uniwersytecie Warszawskim brutalnie przerwała antysemicka nagonka w 1968 r. Przymusowa emigracja rzuciła Tamarę Buch do Francji i wreszcie do Izraela, gdzie badaczka zmarła w 1970 r. Zbiór prac lituanistycznych Tamary Buch pt. Opuscula Lithuanica, wydany w 1998 r. pod redakcją jej ucznia Wojciecha Smoczyńskiego, był hołdem dla osiągnięć wybitnej uczonej i zarazem znakiem pamięci o wyrządzonej jej krzywdzie.
Tematyka bałtystyczna pojawia się też na marginesie dorobku Zygmunta Rysiewicza (1911–1954), którego głównym obszarem zainteresowań naukowych była indologia, ale komentował również krytycznie hipotezy dotyczące rzekomego odzwierciedlenia w grafice staropruskiej różnic intonacyjnych znanych z litewskiego.
O tym, że jeszcze w okresie międzywojennym pojawiła się idea utworzenia na Uniwersytecie Warszawskim jednostki, w której byłaby rozwijana filologia bałtycka, świadczy napisany w 1955 r. list prof. Juliana Krzyżanowskiego do prof. Zdzisława Libery. W liście tym prof. Julian Krzyżanowski wspomina, że podjął starania o utworzenie w Warszawie filologii bałtyckiej jeszcze w 1935 r., tuż po swoim powrocie z 4-letniego pobytu w Rydze – niestety, z powodu niewystarczających środków finansowych i niedoborów kadrowych próby te zakończyły się niepowodzeniem.
II
W 1988 r. dzięki staraniom prof. (wówczas doc.) Elżbiety Smułkowej, białorutenistki badającej m.in. problematykę bałtycko-słowiańskiego pogranicza językowego, w ramach studiów polonistycznych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego została otwarta specjalizacja lituanistyczna. Tę ścieżkę specjalizacyjną wybrało 30 studentów I i II roku filologii polskiej.
Pierwszymi lektorkami języka litewskiego były mgr Nijola Kolis (obecnie dr Nijola Birgiel) oraz mgr Irena Aleksa, która prowadziła również zajęcia z historii literatury litewskiej. Dr (obecnie prof.) Axel Holvoet z Polskiej Akademii Nauk uczył studentów początkowo języka łotewskiego, następnie prowadził zajęcia z językoznawstwa bałtyckiego. Historię Litwy wykładali mgr Marek Karp (aktywny uczestnik burzliwych wydarzeń społeczno-politycznych przełomu lat 80. i 90. w Polsce i na Litwie, następnie założyciel i wieloletni dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich) oraz mgr Hieronim Grala, historię Polski z elementami historii Litwy – dr Jan Dzięgielewski.
W drugim roku istnienia specjalizacji historię języka litewskiego wykładał dr Giedrius Subačius z Uniwersytetu Wileńskiego. Przez kilka semestrów w Warszawie gościł wileński slawista i bałtysta Valerijus Čekmonas, prowadzący tu najróżniejsze zajęcia – od lektoratu języka litewskiego po wykłady specjalizacyjne. Doświadczenia dydaktyczne m.in. tego okresu znalazły odzwierciedlenie w opracowanym przez Valerijusa Čekmonasa i jego żonę Irenę pionierskim podręczniku do nauki języka litewskiego dla Polaków Język litewski dla każdego. Lietuvių kalba kiekvienam (Kaunas: Šviesa, 1993). W semestrze letnim w 1990 r. po raz pierwszy dla nowej specjalizacji zajęcia z historii literatury litewskiej i translatoria przygotowywał dr (obecnie prof.) Algis Kalėda, wieloletni pracownik naukowy, a później dyrektor Instytutu Literatury Litewskiej w Wilnie.
Na początku listopada 1988 r., roku utworzenia litewskiego „Sąjūdisu“, w zorganizowanym na Uniwersytecie Warszawskim spotkaniu z młodzieżą akademicką udział wzięli Vidmantas Povilionis i Veronika Povilionienė, która śpiewała litewskie pieśni ludowe i patriotyczne. W latach kolejnych pojedyncze wykłady i odczyty wygłosili goszczący w Warszawie Vytautas Landsbergis oraz Alvydas Čepulis.
W ramach wymiany studenckiej między Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem Wileńskim, początkowo mającej charakter raczej koleżeński niż formalny, warszawscy lituaniści odbyli kilkutygodniowe staże naukowe w Wilnie (pod opieką doc. Meilutė Ramonienė). Oficjalne porozumienie o współpracy między uniwersytetami zostało podpisane 6 września 1989 r.
III
W 1990 r., również z inicjatywy prof. Elżbiety Smułkowej, władze Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego utworzyły nową, samodzielną jednostkę organizacyjną – Katedrę Filologii Bałtyckiej. Stanowisko jej kierownika powierzone zostało wybitnemu indoeuropeiście i bałtyście Wojciechowi Smoczyńskiemu, który ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie studia doktoranckie na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kontynuował pracę naukową.
Prof. Wojciech Smoczyński sformułował główne kierunki rozwoju nowej katedry, która zgodnie z jego koncepcją miała stać się przede wszystkim silnym ośrodkiem badawczym o orientacji historyczno-porównawczej oraz wydatnie zaznaczyć swoją obecność na międzynarodowym forum naukowym. Służyły temu dwa ambitne przedsięwzięcia prof. Wojciecha Smoczyńskiego.
Pierwszym było zorganizowanie konferencji poświęconej badaniom nad językiem staropruskim; odbyła się ona w Warszawie we wrześniu 1991 r., wzięli w niej udział niemal wszyscy liczący się badacze tego języka. Materiały z konferencji ukazały się drukiem jako Colloquium Pruthenicum Primum. Papers from the First International Conference on Old Prussian held in Warsaw, September 30th-October 1st, 1991 (Warszawa: Wydawnictwa UW, 1992). Kolejne międzynarodowe konferencje z tego cyklu – Colloquium Pruthenicum Secundum i Colloquium Pruthenicum Tertium – odbyły się już w Małopolsce, odpowiednio 3‒6 października 1996 r. w Mogilanach k. Krakowa oraz 26‒30 października 2001 w Zakopanem.
Drugim było założenie międzynarodowego, poświęconego językoznawstwu bałtyckiemu czasopisma Linguistica Baltica; pierwszy jego tom ukazał się w 1992 r., tom dziesiąty – w 2002 r. Przez dziesięć lat swego istnienia rocznik ten zyskał duże uznanie wśród indoeuropeistów i bałtystów w kraju i za granicą, publikowane w nim artykuły do dziś nie straciły aktualności i są często cytowane w literaturze naukowej.
Również z inicjatywy prof. Wojciecha Smoczyńskiego powstała seria wydawnicza Baltica Varsoviensia, zapoczątkowana wspomnianym już pośmiertnym zbiorem prac Tamary Buch Opuscula Lithuanica. Drukowane są w niej zarówno monografie, jak i zbiory artykułów.
Prof. Wojciech Smoczyński stworzył podstawy programowe dla nowego kierunku studiów – filologii bałtyckiej. W pierwszych latach istnienia Katedry Filologii Bałtyckiej program ten był realizowany jako program studiów częściowych, stopniowo coraz luźniej związanych ze studiami polonistycznymi. Wykłady i seminaria prof. Wojciecha Smoczyńskiego poświęcone były litewskiej gramatyce historycznej, bałtoslawistyce i filologii staropruskiej. Dr Axel Holvoet uczył języków bałtyckich oraz wykładał gramatykę opisową i gramatykę historyczną języka litewskiego. Studenci mogli również uczestniczyć w prowadzonych przez prof. Elżbietę Smułkową konwersatoriach z zakresu bałtycko-słowiańskich stosunków językowych. Mgr Irena Aleksa oraz mgr Nijola Kolis (która w 1992 r. zrezygnowała z pracy w Katedrze) prowadziły lektoraty języka litewskiego, ćwiczenia z litewskiej gramatyki opisowej oraz historii języka litewskiego; w r. akad. 1990/91 języka litewskiego uczyła przebywająca w Warszawie na stażu naukowym mgr Miryna Kutysz z Uniwersytetu Wileńskiego.
W zakresie literaturoznawstwa Katedra początkowo korzystała głównie ze współpracy lituanistów z Wilna, gdyż własnych specjalistów miała dopiero wykształcić. Prowadzone wówczas w Katedrze badania były związane przede wszystkim z zainteresowaniami naukowymi zapraszanych przez Katedrę literaturoznawców i obejmowały m.in. takie dziedziny, jak komparatystyka literacka, polsko-litewskie związki kulturowe i literackie, kultura i literatura pogranicza, teoria i praktyka przekładu literackiego. W latach 1991‒93 w Katedrze gościł ponownie dr Algis Kalėda, który prowadził wykłady z historii literatury litewskiej, translatoria, seminaria magisterskie, a także lektorat języka litewskiego. W latach 1993‒1995 różne zajęcia prowadzili przebywający wówczas w Warszawie na stażach naukowych mgr Andrius Vaišnys z Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Wileńskiego oraz mgr Dalius Jackevičius z Instytutu Literatury Litewskiej.
Pojedyncze wykłady lub cykle wykładów dla studentów bałtystyki wygłosili zapraszani przez Uniwersytet Warszawski uczeni z zagranicy, m.in. prof. Rainer Eckert, dr (obecnie prof.) Bonifacas Stundžia, dr (obecnie prof.) Evalda Jakaitienė, dr hab. (obecnie prof.) Bronislava Kerbelytė, dr (obecnie prof.) Viktorija Daujotytė-Pakerienė.
IV
W 1994 r., nie rezygnując z działalności dydaktycznej na Uniwersytecie Warszawskim (wykłady i seminaria prof. Smoczyńskiego odbywały się tu do 2005 r.), prof. Smoczyński zrzekł się stanowiska kierownika Katedry, gdyż coraz trudniej mu było łączyć obowiązki administracyjne z intensywną pracą naukową i dydaktyczną na dwóch uczelniach. Z powodu wymagań kadrowych Katedra nie mogła być dłużej jednostką samodzielną i została połączona z Katedrą Językoznawstwa Ogólnego. Tak powstała Katedra Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki, którą kierowali kolejno prof. dr hab. Jadwiga Sambor, prof. dr hab. Romuald Huszcza i prof. dr hab. Jadwiga Linde-Usiekniewicz.
W 1995 r. studia w Katedrze rozpoczęli pierwsi studenci, którzy mieli realizować pełny program 5-letnich studiów magisterskich w zakresie filologii bałtyckiej (z 2 ścieżkami specjalizacyjnymi: lituanistyczną i letonistyczną, następnie – językoznawczą i literaturoznawczą). Początkowo rekrutacja odbywała się co 2 lata, wkrótce – co rok. W ciagu pierwszych dziesięciu lat od 2000 r., w którym został zdany pierwszy egzamin magisterski wieńczący studia o tym programie, dyplom magistra filologii bałtyckiej Uniwersytetu Warszawskiego uzyskało 78 osób.
Do zespołu naukowo-dydaktycznego Katedry na stałe dołączyły dr Ana Vaičiulytė-Romančuk, dr Mirijana Kozak oraz ponownie dr Nijola Birgiel, następnie – również dr Monika Michaliszyn i dr Inesa Szulska. Współpracują z Katedrą doc. dr hab. Henryk Lulewicz, wykładający tu historię Litwy (później – historię krajów nadbałtyckich). Do grona współpracowników Katedry należała również dr Małgorzata Kasner, absolwentka warszawskiej specjalizacji lituanistycznej, zatrudniona w Katedrze w latach 1990‒2005, od 2006 r. kontynuująca swoją działalność naukowo-dydaktyczną w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales“ Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie m.in. wspólnie z prof. Elżbietą Smułkową organizuje Laboratorium Litewsko-Białoruskie; w latach 2000‒2005 i później – dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.
Prowadzenie różnych zajęć dla studentów filologii bałtyckiej powierzano wychowankom Katedry, którzy rozwijali swoje bałtystyczne zainteresowania naukowe – dr. Pawłowi Wójcikowi (lektoraty języka litewskiego, ćwiczenia z gramatyki opisowej języka litewskiego, konwersatoria specjalizacyjne z zakresu psycholingwistyki), dr. hab. Norbertowi Ostrowskiemu, obecnie pracownikowi naukowemu Zakładu Bałtologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (lektoraty języka litewskiego, ćwiczenia z gramatyki opisowej i historycznej języka litewskiego, konwersatoria i wykłady specjalizacyjne oraz seminaria magisterskie), mgr Annie Sławińskiej (obecnie Gołębiewskiej; lektoraty języków bałtyckich, zajęcia z historii literatury łotewskiej oraz gramatyki opisowej języka łotewskiego), mgr. Krzysztofowi Malesie (lektoraty języków bałtyckich oraz wykłady i ćwiczenia z gramatyki opisowej języka łotewskiego), mgr. Michałowi Rudnickiemu (lektoraty języka litewskiego, ćwiczenia z gramatyki historycznej języka litewskiego, konwersatoria specjalizacyjne), mgr Hannie Niedziałek (lektoraty języków bałtyckich), mgr Halinie Bukowieckiej (lektoraty języków bałtyckich), mgr Elżbiecie Charubin (lektorat języka litewskiego, ćwiczenia z gramatyki historycznej języka litewskiego), mgr Dorocie Demidziuk (lektorat języka litewskiego), mgr Annie Stawikowskiej-Krok (lektorat języka łotewskiego), mgr Ewie Ściblak (lektorat języka litewskiego), mgr Ewie Stołowskiej i mgr. Michałowi Szczęsnemu (lektoraty języków bałtyckich). Dr Marcin Niemojewski, pracownik naukowy Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, do 2011 r. prowadził dla studentów warszawskiej bałtystyki konwersatorium poświęcone antropologii kultury oraz seminarium magisterskie literaturoznawcze.
Obecnie nadal współpracują z Katedrą: dr Joanna Tabor (wstęp do wiedzy o obszarze nadbałtyckim, literaturoznawcze konwersatoria kierunkowe i specjalizacyjne), mgr Marta Grzybowska (lektoraty języków bałtyckich, konwersatoria specjalizacyjne), mgr Bartłomiej Kowal (od ćwiczeń z litewskiej gramatyki historycznej po lektoraty języka litewskiego), mgr Małgorzata Gierałtowska (poetyka, teoria literatury, konwersatoria specjalizacyjne, translatoria).
Od 2003 r. lektoraty języka litewskiego prowadziła mgr Regina Pilipavičiūtė-Gugała (przygotowująca w Katedrze pracę doktorską o dyskursie tożsamości społeczności lokalnej na pograniczu kulturowym polsko–litewsko–białoruskim). Przez kilka lat współpracowała z Katedrą mgr Rasa Rimickaitė, która prowadziła dla studentów bałtystyki lektoraty języka litewskiego, konwersatoria specjalizacyjne oraz zajęcia z historii literatury litewskiej.
Od roku 2003 (z kilkuletnią przerwą) z Katedrą współpracuje mgr Liene Gūtmane z Uniwersytetu w Lipawie, ucząca w Warszawie języka łotewskiego oraz wykładająca historię literatury łotewskiej. W latach 2000‒2003 staże naukowe w Katedrze odbyły mgr (obecnie dr) Brigita Speičytė z Uniwersytetu Wileńskiego, która w r. akad. 2000/2001 gromadziła w Warszawie materiały do swojej dysertacji Poetinių kultūros formų kristalizacija XIX a. Lietuvoje (obronionej w 2003 r.), prowadząc w tym okresie w Katedrze konwersatoria z historii literatury litewskiej oraz ćwiczenia z litewskiej wersyfikacji, oraz dr Imelda Vedrickaitė z Instytutu Litewskiej Literatury i Folkloru, która w latach 2001/2002 oraz 2002/2003 wykładała w Katedrze historię literatury litewskiej, wybrane zagadnienia współczesnej kultury litewskiej oraz prowadziła ćwiczenia z analizy tekstu literackiego i magisterskie seminarium literaturoznawcze.
To właśnie dzięki dr Imeldzie Vedrickaitė po kilkuletniej przerwie ożyła w Katedrze tradycja warsztatów z przekładu literackiego; początkowo były to spotkania nieformalne, skupiające bardziej doświadczonych tłumaczy literatury litewskiej oraz zainteresowanych problematyką translatorską studentów i absolwentów bałtystyki, następnie przekształciły się w kierunkowe zajęcia fakultatywne (prowadziła je wówczas mgr Małgorzata Gierałtowska), ostatecznie zaś zostały wpisane do programu studiów bałtystycznych jako przedmiot specjalizacyjny (kolejne prowadzące: mgr Rasa Rimickaitė, dr Inesa Szulska, dr Joanna Tabor). Kontynuatorkami tej tradycji są również mgr Irena Aleksa oraz dr Mirijana Kozak, które wspólnie ze studentami tłumaczą literaturę litewską na język polski. Wiele przekładów studenckich zostało opublikowanych m.in. w ramach polsko-litewskiego projektu „Pamario literatūra lenkiškai. Literatura litewskiego Pomorza po polsku“, dzięki inicjatywie i zaangażowaniu dr Mirijany Kozak (od 2006 r.).
W Katedrze Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki powstała nowa seria wydawnicza – Prace Bałtystyczne. Język, literatura, kultura, obejmująca zbiory artykułów z zakresu szeroko pojętej bałtystyki. Tomy I i II (pod red. dr Any Vaičiulytė-Romančuk i dr Norberta Ostrowskiego) zostały wydane odpowiednio w 2003 r. i w 2005 r., tom III (pod red. dr Nijoli Birgiel i dr Mirijany Kozak) – w 2006 r., tom IV (pod red. dr Nijoli Birgiel) – w 2009 r., tom V (pod red. mgr Marty Grzybowskiej i dr Inesy Szulskiej) – w 2014 r.
W 2005 r. w trzech przedstawionych w Katedrze bałtystycznych pracach magisterskich z zakresu leksykografii dwujęzycznej (napisanych przez Dorotę Demidziuk, Marcina Jurewicza i Karolinę Bogdan pod kierunkiem prof. Axela Holvoeta), została nakreślona koncepcja struktury nowoczesnego słownika łotewsko-polskiego.
W marcu 2005 r., z okazji 15-lecia istnienia Katedry, odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja bałtystyczna „Bałtystyka jako filologia rodzima i filologia obca” .
V
W 2009 r., w wyniku reorganizacji Katedry, przemianowanej odtąd na Katedrę Językoznawstwa Ogólnego, Wschodnioazjatyckiego Porównawczego i Bałtystyki (w latach 2009–2013 jej kierownikiem był prof. dr hab. Axel Holvoet, następnie funkcję tę objął prof. dr hab. Romuald Huszcza), wyodrębniono Zakład Bałtystyki, którym kierują kolejno dr Ana Vaičiulytė-Romančuk (2009–2013), dr Inesa Szulska (2013–2014), dr Joanna Tabor (od 2014 r.).
W związku z wdrażaniem przez Uniwersytet Warszawski postanowień Procesu Bolońskiego nastapiła zmiana systemu prowadzonych w Katedrze studiów bałtystycznych: ostatni rocznik studentów 5-letnich jednolitych studiów magisterskich opuścił Katedrę we wrześniu 2011 r., od 2007 r. co roku odbywa się nabór na 3-letnie studia I stopnia (licencjackie), zaś od 2010 r. – nabór na 2-letnie studia II stopnia (magisterskie). W 2012 r. programy studiów zostały zmodyfikowane zgodnie z wymogami Krajowych Ram Kwalifikacyjnych, przekształcono też nazwę kierunku studiów. W ramach swojej oferty dydaktycznej Katedra organizuje także lektoraty otwarte języków litewskiego i łotewskiego – na zajęcia te mogą zapisywać się zarówno studenci niebałtyści, jak i osoby niezwiązane z Uniwersytetem Warszawskim.
Grono współpracowników naukowo-dydaktycznych Katedry stopniowo się powiększa. Lektoraty języka łotewskiego współprowadzą rodzimi użytkownicy tego języka: mgr Linda Berglund (r. a. 2010/2011), mgr Ieva Palaša i Zane Štāla (od r. a. 2012/2013), ponownie mgr Liene Gūtmane (od r. a. 2014/2015). Od 2012 r. kurs historii nowożytnej literatury litewskiej i konwersatoria specjalizacyjne literaturoznawcze prowadziła dr Jurgita Raškevičiūtė, współpracownik Instytutu Literatury Litewskiej i Folkloru w Wilnie, a od 2016 r. – dr Jūratė Čerškutė, również z Instytutu Literatury Litewskiej i Folkloru.
Od 2010 r. Katedra wydaje utworzone przez prof. Axela Holvoeta nowe międzynarodowe czasopismo o profilu językoznawczym – Baltic Linguistics (www.balticlinguistics.uw.edu.pl).
W 2011 r., po kilku latach intensywnych przygotowań, ukazał się Słownik łotewsko-polski. Latviešu-poļu vārdnīca (pod red. Albertsa Sarkanisa; Rīga: Zvaigzne), największy obecnie słownik łotewsko-polski (zawiera około 48 000 haseł). Słownik powstał dzięki inicjatywie i ogromnemu zaangażowaniu dr. Albertsa Sarkanisa, językoznawcy i dyplomaty (m.in. ambasadora Republiki Łotewskiej w Polsce). W pracach nad przygotowaniem projektu uczestniczyła dr Monika Michaliszyn. Autorami haseł są absolwenci warszawskiej bałtystyki (Justyna Bociek, Paulina Ciucka, Dorota Demidziuk, Magdalena Kobojek, Agnieszka Lament-Białkowska, Zuzanna Ledworowska-Jóźwin, Anna Stawikowska-Krok, Ewa Stołowska, Michał Szczęsny, Jolanta Wiśnioch) i poznańskiej bałtologii (Magdalena Siwanowicz-Michalak), wspierani przez konsultantów naukowych z Polski (m.in. prof. Axela Holvoeta i prof. Jadwigę Linde-Usiekniewicz), Litwy i Łotwy.
W październiku 2013 r. w ramach struktury organizacyjnej Katedry Dziekan Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Zbigniew Greń powołał Pracownię Polsko-Bałtyckich Kontaktów Kulturowych. Funkcję kierownika Pracowni objęła dr Monika Michaliszyn. Celem działalności nowo powstałej jednostki jest badanie szeroko rozumianych kontaktów kulturalnych i naukowych Polski z krajami bałtyckimi, ze szczególnym uwzględnieniem Łotwy oraz Estonii, jako zjawisk słabiej obecnych w obiegu naukowym.
Kontakty Katedry z zagranicznymi ośrodkami naukowymi są coraz bardziej intensywne i różnorodne. Pracownicy, doktoranci i studenci Katedry prezentują wyniki swoich badań na międzynarodowych konferencjach naukowych, coraz liczniej odbywają staże naukowe za granicą (rządowe programy wymiany, program Erasmus). Wykładowcy Katedry dzielą się doświadczeniem dydaktycznym z kolegami z całej Europy (m.in. polskie, litewskie i łotewskie konferencje poświęcone nauczaniu języków obcych, zjazdy lektorów języka litewskiego organizowane przez Katedrę Studiów Lituanistycznych Uniwersytetu Wileńskiego). Co roku w pierwszym tygodniu sierpnia pracownicy, doktoranci i studenci Katedry biorą udział – w charakterze wykładowców lub słuchaczy – w międzynarodowej letniej szkole językoznawczej Academia Grammaticorum Salensis, organizowanej od 2004 r. przez prof. Axela Holvoeta i dr Ginę Kavaliūnaitė-Holvoet w miasteczku Soły w północno-wschodniej Litwie. Od 2009 r. dzięki staraniom dr Any Vaičiulytė-Romančuk Katedra uczestniczy (jako partner) w międzynarodowych projektach, których celem jest wzmacnianie ośrodków lituanistycznych spoza Litwy.
Agnieszka Rembiałkowska
Autorka serdecznie dziękuje Panu Profesorowi Axelowi Holvoetowi za współpracę w pisaniu tekstu, Pani Mgr Irenie Aleksie za przekazanie danych zebranych przez kilkoma laty podczas przygotowywania niepublikowanego eseju o historii warszawskiej bałtystyki, Pani Dr Nijoli Birgiel za udostępnienie cennych i bogatych materiałów archiwalnych oraz Pani Dr Monice Michaliszyn za informację o przedwojennych próbach założenia bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim.
Wybrane źródła:
- B. Alavienė: „Varšuvoje galima studijuoti baltistiką“. „Aušra“ 2000/16, s. 27–29.
- A. Bammesberger: „A new scholarly journal: Linguistica Baltica“. „Lituanus“ Vol. 39 (1993), No 3, tekst udostępniony w Internecie (www.lituanus.org).
- S. Birgelis: Poezijos pavasaris 2003. „Aušra“ 2003/9, s. 18–19.
- Kronika. „Susitikimai“ 1/2 (8/9) 1989, s. 41.
- E. Smułkowa: „Lituanistyka na Uniwersytecie Warszawskim“. „Lithuania“ 1990/1, 62–65.
- Archiwum Prac Dyplomowych Uniwersytetu Warszawskiego.
- Nieopracowany list prof. Juliana Krzyżanowskiego do prof. Zdzisława Libery, 1955 r. Archiwum PAN w Warszawie (na podst. informacji dr M. Michaliszyn).